Unang Araw ng Simbang Gabi
Diciembre 16, 2008

Mga Pagbasa: Isaias 56:1-3, 6-8 / Juan 5:33-36

Unang araw ng Simbang Gabi ngayon. Puno na naman ang mga simbahan at mga liwasan sa labas ng simbahan. Dagsa ang mga kabataan sa loob – at labas – ng mga Simbahan sa buong bansa. Malaki na naman ang kita ng mga cellphone companies. Hindi lingid sa kaalaman ng marami na ang Simbang Gabi ay naging isang social event, ika nga, isang panahon sa gimikan, sa pakwelahan, bondingan at textingan at ligawan.

Nguni’t hindi rin maipagkakaila na ang simbang gabi, para sa marami, ay isa ring pagkakataon upang salubungin nang nararapat ang pasko ng pagsilang. Para sa marami, itong siyam na araw ay tunay na pamamaraan upang higit na maunawaan ang pananampalatayang Kristiyano, at pamumuhay Kristiyano.

Kinagawian na sa mula’t mula pa na ang siyam na araw ay ginugugol upang palalimin, palawakin, at palawigin ang kaaalaman ng bayang Pilipino sa pananampalatayang Kristiyano. Kinagawian ring ang siyam na araw ay pumapaligid sa isang tema na hinahati sa siyam na paksa na binibigyang paliwanag sa loob ng siyam na araw.

Hindi ko gagawin ito. Ang pakay ko sa siyam na araw na ito ay hayaan lamang na magwika sa atin ang mga sinasaad ng mga pagbasa. Ang layunin ko ay pagpira-pirasuhin kumbaga, ang Salita ng Diyos, at hayaan itong manuot sa ating katauhan, kalamnan, at kaisipan, upang sa gayon ay manuot din sa ating buhay at kultura bilang Kristiyanong bayan, ang natatanging bayang Kristiyano sa buong Asia.

Dumiretso na tayo sa usapan. Ang unang pagbasa na halaw sa aklat ng Genesis ay nagpapaalaala sa isang mahalagang tagubilin: “Isipin ang tama, at gawin ang makatarungan; sapagkat ang aking kaligtasan ay malapit nang mabunyag.”

Ang bayan natin ay napapaloob sa maraming katiwalian, kadayaan, at pagkamakasarili. Wala tayong iniwan sa mga Israelita na paulit-ulit na tumalikod sa Diyos, paulit-ulit na nagkasala at tumanggi sa paanyaya ng panibagong buhay. Sa unang araw ng Simbang Gabi, natatambad sa atin ang paksang hindi natin maipagkakaila. Ang dahilan ng lahat ng kahirapan natin, ang sanhi ng hindi natin pag-usad sa maraming bagay ay naririto – sa kakulangan natin at pagkabigong “isipin ang wasto at gawin ang naghahatid sa katarungan.”

Ano ba ang wasto? Ang wasto baga ay dumidipende sa ating pasya? Ito ang malaking kamalian sa panahon natin postmoderno. Ang tama ay siyang pinagpapasyahan ng marami, ng mass media, ng kung sino na lamang. Ang mali ay nagiging tama, at ang tama ay hindi na pinapansin. Sa pag-iisip na ito, walang katiwalian sa pamahalaan at sa lipunan. Ito ay tinagurian na lamang na “kalakaran” – ang sulong ng panahon at ng kultura. Wala nang magagawa dito kundi sundin at hayaang mamayagpag.

May isang malaking parokya sa ka-Maynilaan na malimit puntahan ng mga may kaya at may angking yabang. Malimit ay mahaba ang pila sa opisina, para bumili ng religious articles o magpamisa, o magpa-schedule ng kasal o binyag. Sa maraming pagkakataon, may mga donyang ayaw pumila. Ayaw maghintay kasama ng mga ordinaryong tao. Dumidiretso sila sa harapan at mariing nagsasabi: “Unahin mo na ako … Asawa ako ng heneral, nagmamadali ako.”

At wala daw katiwalian at nakawan at lamangan sa ating lipunan!

Malaki ang kinalaman ng mga pagunita ng unang pagbasa sa ating pagnonobena bilang paghahanda sa Pasko. Hindi natin mabibigyang-pansin ang lahat ng nilalaman ng mga pagbasa, nguni’t sa  linya lamang na ito ay mayroon na tayong sapat na dapat pag-usapan.

Sa aking pagpunta sa parokyang aking pagmimisahan kaninang madaling araw, medyo naantala ako sa pagdating. Ito’y hindi sapagka’t ako ay tinanghali ng gising. Nabarahan ako ng mga sasakyang tigil nang tigil kahit saan, isang jeep na nagbababa sa gitna mismo ng kalsada, at mga taong naglalakad sa gitna ng kalye sapagka’t naglaho na ang bangketa … inangkin ng mga tampalasang akala nila ay sila ay tama.

At sinasabi nating walang katiwalian sa lipunan natin? At galit na galit tayo sa Malacanang dahil sa katiwalian? Ang kalakaran ang siyang nasusunod mula sa itaas hanggang sa ibaba. Sa kabila ng nagpupuyos na oposisyon sa cha-cha, patuloy pa ring ipinagdadakdakan ng kakaunti at ibig isubo sa bunganga ng lahat na walang kamuang-muang. Ito ang kalakaran ng ating lipunan.

Ang kalakarang isinusulong ng liturhiya ay kabaligtaran nito. Sa unang pagbasa pa lamang ay tinatamaan na tayo lahat. Hindi kalakaran ang siyang dapat gawin … hindi ang masama ang dapat sundin, kundi ang tama. “Isipin ang tama, and gumawa ng katarungan.”

Masaya ang diwa ng simbang gabi. Sa maraming lugar, mayroon pang musiko, mayroon pang magagandang ilaw at palamuti. Ito rin ang parehong pagsasaya na nakita ko sa Parokyo ni San Columba sa Maryland, kung saan napakaraming Pinoy. Gayon din sa maraming parokya sa California, New Jersey, at saanman sa mahigit na 100 bansa sa buong mundo kung saan may Pinoy.

Subali’t hindi tayo dapat manatili sa pagsasaya. Dapat isaisip, isapuso, isadiwa at isabuhay ang panuntunang sinabi ni Isaias … ang mag-isip ng tama, hindi ng masama …  at gumawa ng may katarungan.